Iedereen die veroordeeld wordt tot minstens zes maanden cel zal voortaan ook echt worden gestraft. Het lijkt de evidentie zelve, maar niets is minder waar: de jongste jaren ontliepen honderden veroordeelden elke vorm van straf omdat de gevangenissen overvol zitten en de wachttijden voor een enkelband zo lang waren dat uitstel vaak afstel werd. “Door extra personeel en nieuwe procedures garanderen we nu dat een veroordeelde gemiddeld binnen de drie weken een enkelband krijgt”, zegt justitieminister Turtelboom. “Gedaan dus met de straffeloosheid.” Al wacht haar wel nog de grote groep onuitgevoerde straffen onder de zes maanden.
Al jaren gaan in ons land criminelen vrijuit door de overbevolking van de gevangenissen. In 1984 al besliste toenmalig justitieminister Jean Gol uit pure miserie om straffen onder de drie maanden niet meer uit te voeren. Die ondergrens werd daarna steeds verhoogd. In 2005 werd een rondzendbrief verstuurd waarin stond dat al wie tot minder dan 3 jaar cel veroordeeld werd niet meer naar de gevangenis moest. Werkstraffen en elektronisch toezicht werden als alternatieven naar voren geschoven, maar ook die botsten al snel op financiële en logistieke grenzen. Vorige zomer kampten de 28 Belgische justitiehuizen die instaan voor de begeleiding van veroordeelden met een alternatieve straf met een wachtlijst van bijna 5.000 dossiers. Veroordeelden liepen zo tot anderhalf jaar vrij rond voor hij of zij onder huisarrest werd geplaatst of aan zijn werkstraf begon. Bij honderden kwam het er zelfs gewoon niet meer van, omdat de termijn om hun veroordeling uit te voeren verjaard was.
Straffe taal
Bij haar aantreden pakte justitieminister Annemie Turtelboom (Open Vld) uit met de ambitieuze belofte dat ze alle straffen opnieuw zou laten uitvoeren. “Mijn partij mag daarop afgerekend worden als dat tegen 2014 niet het geval is”, oreerde haar toenmalige voorzitter Alexander De Croo. Straffe taal, ook al omdat de parketten nauwelijks cijfers bijhouden over hoeveel korte straffen er per jaar worden uitgesproken. De besparingsdrang van de regering-Di Rupo dreigde de toestand bovendien te verslechteren. Maar in plaats van personeel te moeten afdanken in de justitiehuizen, sleepte Turtelboom bij de begrotingscontrole van 2012 één miljoen euro extra uit de brand. Met het extra geld werden 46 extra justitieassistenten aangeworven en 21 jobs gered die op de tocht stonden. 800 assistenten staan voortaan uitsluitend in voor de uitvoering van werkstraffen en elektronisch toezicht. Daarnaast werd de mobiele ploeg van het coördinatiecentrum Elektronisch Toezicht, die de enkelbanden installeert, integraal vervangen. Het vorige team, dat voornamelijk bestond uit doorgestuurde cipiers, kampte met een ongezien hoog ziekteverzuim.
Overbodige stap
Om tijd te winnen bij de uitvoering van de straffen, nam Turtelboom ook een vrij delicate beslissing: het verplichte maatschappelijk onderzoek werd geschrapt. Tot nog toe werd in een reeks gesprekken met de veroordeelde en zijn familie nagegaan of iemand wel geschikt was voor huisarrest. “Maar in 95 procent van de gevallen was de uitkomst positief, waardoor het een overbodige stap bleek”, aldus het kabinet-Turtelboom. Tot slot werd ook de toewijzingsprocedure aangepast. Vroeger werd er gewerkt met een stapel dossiers die één voor één werden weggewerkt naargelang er enkelbanden vrijkwamen. Veroordeelden werden naar huis gestuurd met de mededeling: “We bellen wel als het zo ver is.” Voortaan krijgen ze van de gevangenissen een tijdstip mee waarop ze zich moeten melden. “Zeven maanden na de eerste bijsturing zijn alle wachtlijsten zo goed als weggewerkt en zaten nooit zoveel mensen onder elektronisch toezicht als nu. Dit jaar willen we eindigen op 4.500. Dat is 55% meer dan in 2009. Vanaf nu kunnen we garanderen dat iedereen gemiddeld binnen de drie weken na oproeping door de gevangenis een enkelband krijgt en dat alle celstraffen tussen de zes maanden en drie jaar worden uitgevoerd. Iemand die vandaag veroordeeld wordt, zal dus niet langer aan zijn straf ontkomen”, zegt Turtelboom.
Huisarrest
Maar de rit is nog niet helemaal gereden. Voor de vele veroordelingen onder de zes maanden – degene met de grootste kans dat ze nooit worden uitgevoerd – is nog werk aan de winkel. Dat probleem wil Turtelboom aanpakken met elektronisch toezicht via spraakherkenning. Daarbij worden veroordeelden regelmatig door een computer opgebeld om te checken of ze thuis zijn. Begeleiding is niet meer nodig, wat het systeem goedkoop maakt. Het werd vorig jaar getest en vanaf volgende maand uitgerold in het hele land. “Op termijn is het de bedoeling alle straffen onder de acht maand ermee uit te voeren.” Betekent de opmars van elektronisch toezicht dat niemand nog een kort verblijf in de cel hoeft te vrezen? “Zeker niet”, weerlegt haar woordvoerster. “Geweldenaars, seksueel delinquenten en illegalen komen niet in aanmerking voor huisarrest. Voor alle anderen is het belangrijk dat ze weten dat ze niet meer ongestraft wegkomen. Dat vinden wij belangrijker dan dat iemand een paar maanden in de cel zit.” Uit een studie van de Universiteit Gent blijkt een enkelband trouwens geen luxebehandeling. Veroordeelden ervaren dit als een heel zware last en vrijheidsberoving .
Bron: Het Laatste Nieuws
Advocatenkantoor 